Fitoöstrojenler

Aşağıdaki fotoğrafta üç farklı tohum var. Hangi bitkilere ait olduğunu tanıyabildiniz mi? 

Birincisi soya fasülyesi (Soja hispida=Glycine max), ikincisi çemen (Trigonella foenum-graecum), sonuncusu ise keten (Linum usitatissimum) tohumunun fotoğrafı. 

Peki bu üç tohumun bu yazıda işi ne veya ortak yanları nedir?
Bu üç tohum da aynı etkiye sahip farklı kimyasal maddeler içeriyor. 

Bu tohumlar fitoöstrojenik. Yani vücuda alındıklarında, insanlarda bulunan kadınlık hormonu olarak bilinen östrojene benzer etkiler meydana getiriyor, östrojenin bağlandığı reseptörleri bile kandırıp kendileri bu reseptörlere oturuveriyorlar. 

Peki sonra ne oluyor ya da bu neye sebep oluyor?

Yapılan çalışmalar fitoöstrojenlerin menapoz şikayetlerini ortadan kaldırmada, kalp rahatsızlıklarında, kemik erimesinde ve bazı kanser türlerinde (özellikle meme, kolon, prostat kanserlerinde) etkilerinin bulunduğunu gösteriyor. 

Vitex agnus castus (hayıt) yaprağı

Fitoöstrojenik bitkiler incelendiğinde karşımıza bu etkiyi meydana getiren farklı kimyasal madde grupları çıkıyor (izoflavonlar, kumestanlar, prenil flavonoitler ve lignanlar gibi). 

İşte yukarıdaki fotoğrafta gördüğünüz soya fasülyesi izoflavonlarca, keten tohumu ise lignanlarca zengin. Ülkemizde de soya fasülyesi, kara yılan otu (Black Cohosh, Cimicifura rasemosa) ve hayıt (Vitex agnus castus) bitkilerinden hazırlanan ürünler gıda desteği ve bitkisel ilaç olarak satılıyor.  

Şimdi gelelim bu yazının fikir babasına... Prof. Dr. Ahmet Başaran'ın bu konudaki kapsamlı bir makalesi google'da bugüne kadar yaptığım her aramada ilk sırada karşıma çıkmıştır. Bu sebeple fitoöstrojenler ile ilgili daha fazla bilgi edinmek isteyenler için: 
http://www.eczfakder.hacettepe.edu.tr/Arsiv/EskiDergiler/07_2005/05.pdf