Taze Çimen Kokusu

Geçen sabah okula girerken bahçe ve tüm koridor taze kesilmiş çimen kokuyordu. Bir tazelik bir ferahlık, işte güne güzel başlama sebebi... 

Sonra aynı gün tesadüfen aşağıdaki infografik çıktı karşıma. Taze kesilmiş çim kokusunun sebebi nedir?

İngilizcesi pek de anlaşılır. Ama İngilizce bilmiyorum diyenler için kısaca çevirisi: Çim, normalde de etrafa uçucu organik maddeler yayar ama kesildiğinde bu koku çok daha belirgin ve fark edilir olur. Açığa çıkan maddeler yeşil yaprak uçucuları olarak adlandırılabilir (bizde böyle bir terim kullanılmıyor). Bu kokulu karışımda temel bileşen olarak genellikle 6 karbonlu aldehit ve alkoller yer alıyor. 

Çim kesildiğinde, yapısındaki enzimler yağları parçalıyor, böylece linolenik ve linoleik asit açığa çıkıyor. Daha sonra bu maddeler de yine enzimlerle 6 ve 12 karbonlu olan daha küçük parçalara bölünüyor. Bunlardan en yüksek miktarda bulunan hekzenal ve asetatı. 

(Z)-3-Hekzenal taze kesilmiş çim kokusunu veren asıl madde. İnsan burnu bu maddeyi milyarda 0.25 oranında bile (ppb) algılayabiliyor. Ancak molekül dayanıklı değil ve çabukça yaprak kokulu aldehit olan (E)-2-hekzanal'e dönüşüyor. 

Neden bu maddeler üretiliyor? 

Çünkü çimler kesildiğinde açığa çıkan bu maddeler çevredeki diğer bitkilerin savunma sistemlerini uyarıyor. Bitkide kesik etrafında yeni hücrelerin üretimini uyarıyor; kesilen kısımda antibiyotik gibi etki göstererek enfeksiyonların oluşmasına engel oluyor.

Mis gibi çim kokulu serin sabahlarda kuş sesleri altında bir hamakta sallanmak bu ara hepimizin ortak isteğidir sanırım. Herkese yakın tarihte kavuşacakları güzel bir tatil diliyorum.