Son günlerde bölümümüzde hummalı bir koşuşturma var. Yenilenen laboratuvarlarımızı tekrardan yerleştirmek ve düzenlemekle uğraşıyoruz. Cuma günü kitaplıkları düzenlerken; elimize, o kitaplıkta yıllardır durduğunu fark etmediğimiz dokümanlar geçti. Bunlardan biri de 1987 yılında TMO tarafından hazırlanmış bir kitapçık, "Narcotics Control in Turkey".
Bu gün fırsat bulup incelediğim kitapçıktan birkaç resim paylaşmayı düşündüm. Aslında Farmakognozi ve Fitoterapi Derneği ile Afyon'daki Bolvadin Alkaloit Fabrika'sına düzenlediğimiz gezide de birçok fotoğraf çekmiştim ama o fotoğrafları arşivden çıkarmak biraz zaman alacak gibi. İleride bir yazıda gezinin hikayesi ile fotoğrafları paylaşırım.
Kitapçıktan bahsedilen bir kaç önemli bilgi:
- Ülkemizde haşhaş MÖ 3000'lerden beri yetişiyor-yetiştiriliyor.
- İlk zamanlar haşhaş tohumları yağ elde edilmesi amacıyla ve besin olarak kullanılıyor. Uyuşturucu özelliğinin keşfiyle değeri artıyor.
- Ülkemizdeki haşhaş üretimi, 1938'den bu yana TMO tarafından kontrollü, stoklu, standardize yöntemlerle yapılmakta.
- TMO'nun Afyon Bolvadin'deki Alkaloit fabrikasında, 1981'den bu yana hem medikal kullanım hem de yurt dışına satış amacıyla haşhaş kapsülleri işleniyor.
- 1938-1971 yılları arasında dünya piyasasındaki en kaliteli afyonu Türkiye üretiyor. Ancak kaçakçılık, kontrolsüzlük gibi sebeplerle 1971-1974 yılları arası haşhaş ekimi yasaklanıyor.
- 1974'de Birleşmiş Milletler'in desteği ile işlenme yöntemi değiştirilerek kontrollü üretime geçiliyor. 1965'te 35 ilde ekim yapılırken 1980'lerde 7 ilde ekim yapılmasına izin veriliyor.
- Ekim yapmak için çiftçilerin mutlak TMO'dan lisans almaları gerekiyor ki bunun için de baya ince eleyip sık dokunmuş zamanında.
- Günümüzde kapsüllerin çizimi ile afyon elde edilmesi kesinlikle yasak, haşhaş kapsülleri doğrudan fabrikaya getirilip orada ekstraksiyon ünitelerinde işleniyor.
- Elde edilen morfin hidrat üzerinden türevleme ünitesinde ihtiyaca göre kodein, dionin ve türevleri hazırlanabiliyor. Ürünlerin kalitesi farmakope standartlarına göre kontrol ediliyor.
 |
| Bolvadin'de üretilen ürünlerden örnekler (Narcotics Control in Turkey, 1987) |
Konu ile ilgili çok detaylı bilgilerin ve istatistiklerin yer aldığı TMO'nun bir kaynağı için: http://www.tmo.gov.tr/Upload/Document/raporlar/HashasRaporu2012.pdf
Bu dökümanda haşhaşla ilgili merak ettiğiniz her konuda ayrıntılı bilgi bulabilirsiniz.
 |
| Ülkemizdeki haşhaş ekim alanlarını gösteren harita-2010 |
Yukarıdaki harita ise, İngilizce bir kaynaktan. "Opium poppy licensing in Turkey" başlıklı çalışma 2011 yılında ICOS (International Council on Security and Development) tarafından hazırlanmış. Dökümanın son 13 sayfasında çok güzel fotoğraflar var, göz atmanızı tavsiye ederim.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder