Colchicum? Crocus? Çiğdem?

Crocus ancyrensis yazım beni bekleye dursun benim aklım yakın akrabaları olan Colchicum'lara takıldı. Yıllar önce, Çağlar'la araziye çıktığımızda gördüğümüz çiğdemlerin Colchicum mu Crocus mu olduğunu tahmin etmeye çalışırdık. Aradaki farkları her seferinde unuttuğumuzdan ya toprak üstü kısmından örnek alır ya da fotoğraflarla yetinip sonrasında cins tayini yapmaya çalışırdık.

İki cinsin de birçok türü ülkemizde doğal olarak yetişiyor ve halk arasında bu iki cins de çiğdem olarak biliniyor. 

Orkide ekibinden arkadaşlarla yazışırken Çağlar iki cinsin farklarını içeren güzel bir diseksiyon fotoğrafı bulmuştu. Google saolsun hemen karşıma çıkardı bu güzel fotoğrafı. Ben de yazıları ekleyiverdim :)

Kısaca, Colchicum'lar Liliaceae familyasından, Crocus'lar ise Iridaceae'den; her ikisi de tek çenekli, monokotil bitkiler. Crocus'da 6 taç yaprak (tepal), 3 erkek organ (stamen) ve uçları 3-6'ya bölünmüş halde tek bir dişi organ var. Colchicum'da da 6 taç yaprak var ama erkek organ sayısı 6 ve dişi organ da 3 adet. 

Bir de İngilice açıklamalı çizim var (Küçük gibi ama üzerine tıklayıverince büyük hali açılıyor). Çözünürlük pek iyi olmadığından müdahale etmedim, zaten terimler İngilizce de olsa Türkçe de olsa çok benzer olduğundan anlaşılıyor. Bana çok ilginç gelen bir nokta Colchicum'da ovaryumun toprak altında kalması. Ayrıca bu çizimde toprak altı kısımlarındaki fark çok net görülüyor. Crocus altında küremsi üstüste iki yumru (üstteki minik yeni yumru, alttaki eski yumru) bulunuyor. Colchicum'da ise yumru damla şeklinde ve bitki filizi yumrunun tam ortasından değil yan kısmından çıkıyor. (Tabii bu yumru farklarını görmek için bitkiyi topraktan sökmek gerekiyor ki bence o ana kadar teşhis edemediyseniz boşverin teşhissiz kalsın ama hayatına devam etsin bu cimcimeler :))

Tam da çiğdemler çayırları süslemeye başlamışken gözleriniz onlarda olsun :) Araziye çıkamayanlar, siz de üzülmeyin bu sitedeki fotoğraflara bir göz gezdirin: http://www.srgc.org.uk/bulblog/log2008/151008/log.html

Colchicum autumnale ve Crocus ancyrensis ile ilgili iki ayrı yazı yazacağım ama biraz daha vakti var, şimdilik yoldalar...